درباره محراب‌های حرم مطهر رضوی که قدمت بعضی از آن‌ها به ۸۰۰ سال می‌رسد.

در اواخر دوران صفوی از سرعت ساخت‌و‌ساز در مجموعه آستان قدس رضوی کاسته شد و بیشتر به تکمیل و مرمت آسیب‌ها محدود شد. از جمله، کتیبه فوقانی ایوان شمالی صحن کهنه حاکی از این است که آن ایوان به دستور «شاه عباس دوم» در سال ۱۰۵۹ هجری قمری بازسازی شده است.

معماری تنها شاخصه مسجد گوهرشاد نیست و می‌توان در شرح ویژگی‌های آن به این دو مورد نیز اشاره کرد: مسجد گوهرشاد، سومین مسجد بزرگ ایران و بزرگ‌ترین بنای باقی‌مانده از قرن نهم هجری قمری در ایران است.

به استناد کاوش‌های باستان‌شناسی نگارنده در سال‌۱۳۸۷، شالوده بنای عظیمی که در محوطه باستانی «شازده‌حسین» در حاشیه جنوبی شهر قاین کشف شد، بدون تردید بقایای همان مسجد مورد‌اشاره جغرافی‌نویسان و ناصر‌خسرو بوده که درباره آن نوشته است: «در خراسان ایوانی به بلندای ایوان آن ندیده بود.»

رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای اسلامی شهر مشهد گفت: نما باید با معماری ایرانی-اسلامی هماهنگ باشد؛ چراکه نما عنصر هویت بخش است و اگر دقت نکنند هویت شهر از دست می‌رود.

معماری و شهرسازی در صورتی مبتنی بر آموزه‌های اسلامی خواهد بود که آبادکردن حکیمانه فضا و محیط‌زیست انسان‌ها با عناصر طبیعی و مصنوعی، متناسب با نیاز‌های مادی انسان‌ها باشد و درنهایت باعث بسترسازی برای تأمین نیاز‌های روحی، تکاملی و اختیاری آن‌ها باشد.

وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گفت: «سوداگران و بساز و بفروش‌ها معماری را از بین برده‌اند. معماری مسئله ملی است که باید اعلام خطر کنیم و هشدار دهیم.»

مسجد خسروشیر که با نام منارمسجد هم شناخته می‌شود، در شهرستان جغتای و شمال سبزوار، در فاصله دویست کیلومتری روستایی به همین نام قرار دارد.

سلسله جلسات بازخوانی نظری هنر رضوی با موضوع «مبانی کلامی مکتب هنر رضوی» عصر دوشنبه ۶ تیر ۱۴۰۱ با حضور امیر مازیار، مدرس فلسفه هنر، در مکتب هنر رضوان موسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی برگزار شد.

شهردار مشهد با طرح این سوال که چرا سیما و منظر متناسب با هویت شهر وجود ندارد، گفت: یکی از اولویت‌های معاونت شهرسازی، توجه به معماری ایرانی و اسلامی باشد

در دوره معاصر، یکی از خوش نویسان و کتیبه نویسان شهیر آستان قدس، محمدحسن رضوان بوده است. محمدحسن بیوکی (۱۲۸۸-۱۳۶۳خورشیدی)، مشهور به «رضوان»، یکی از پرکارترین هنرمندان معاصر آستان قدس رضوی است که در زمینه خوش نویسی، طراحی نقوش سنتی، تذهیب، نقاشی و معرق کاری فعالیت می‌کرد.

گفتگو با محمدهادی عرفان، پژوهشگر درباره ویژگی‌های معماری حرم مطهر رضوی و نسبت آن به معماری شهر مشهد.

معماریان وضعیت معماری در زمینه طراحی و معماری را مطلوب نمی‌داند و آینده خوبی هم برای آن متصور نیست. چون بر این باور است که اتصال ما با گذشته مان قطع شده است. این معمار در گفتگو با شهرآرا توضیحات بیشتری درباره وضعیت هنر معماری در کشور و روندی که در این سال‌ها طی کرده است، ارائه می‌کند که پیش روی شماست.

زیارت مفهومی کهن در میان شیعیان است و از دیرباز، مردمان هر دیار، برای انجام مناسکی خاص، راهی زیارتگاه امامان معصوم (ع) می‌شده اند. فارغ از مفاهیم دینی و دستورات الهی امامان، برخی مفاهیم و الگو‌های عینی نیز به این مفهوم انسجام می‌بخشند. زیارت حضرت رضا (ع)، یکی از مناسک کهن اسلامی است که همه مسلمانان فارغ از شیعیان در سراسر دنیا به آن توجه دارند.

قدیمی‌ترین عنصر سنگی یافت شده در حرم مطهر، سنگاب بزرگی است که در انتهای سده ششم هجری قمری از سنگ سیاه مشهور به «هرکاره» ساخته شده است.

گذری بر تاریخ ساخت رواق‌های حرم‌مطهر که سایه بان زائران و مجاوران حریم کبریایی امام رضا (ع) است.

رواق بزرگ و مجلل دارالولایه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی سال ۱۳۶۸ شمسی در غرب روضه منوره بنا گردیده و دارای ۱۹۶۵ متر مربع زیربناست. این رواق وسیع از طرق زیادی به اماکن و بیوتات متبرکه آستان قدس ارتباط دارد، از شمال به صحن انقلاب و قسمتی از بست شیخ طوسی و از شرق به رواق‌های دارالشرف، دارالاخلاص و دارالسیاده و از جنوب به مدرسه دو در و پریزاد و از غرب به صحن جمهوری اسلامی محدود استو کفشداری‌های متعددی هم در آن برای زائران در نظر گرفته شده است.

رواق و گنبد الله وردی خان واقع در شمال شرق بقعۀ مطهّر و از باشکوهترین نمونه‌های هنر صفوی حرم می‌باشد. این رواق با دارالضّیافه، دارالسّعاده، توحیدخانه، دارالفیض، گنبد حاتم‌خانی و صحن انقلاب همجوار است. این رواق باشکوه هم از نظر معماری و هم از نظر تزئینات هنری شاهکار است. این رواق عبارت است از یک گنبدخانۀ هشت ضلعی که برگرد داخل آن هشت صفّه در ردیف پایین و هشت صفّۀ کوچکتر یا ایوانچه در ردیف بالای آن قرار گرفته است. زیر گنبد پر از مقرنس‌کاری است و مقرنس‌ها در هفت ردیف، شمسۀ بزرگی در وسط سقف را احاطه کرده‌اند. کتیبه‌های ثلث و نستعلیق ممتاز حاوی آیات و روایات در حاشیۀ صفّه‌ها و زیر گنبد اجرا شده است. نمای بیرونی گنبد با آجر‌های مسی مزیّن ترنج‌های برجسته پوشیده شده است. گنبد یک پوشش سقف دارد و به این ترتیب فاقد ساقه و کم ارتفاع ساخته شده تا از بیرون، در مقابل گنبد مطهّر جلوه نداشته باشد. بنای فوق از حیث کاشی کاری فوق العاده نفیس و ممتاز است و یکی از زیباترین شاهکار‌های هنری آستان قدس رضوی می‌باشد. رواق دارالضیافه نیز از جنوب به دارالسیاده و از غرب به رواق الله وردیخان می‌رسد. با محاسبه فضا‌های جانبی، مساحت آن ۱۶۶ متر مربع است. بنای این رواق مربوط به سال ۱۰۳۱ ق است که مرحوم میرزا شفیع قزوینی به هزینه یک تاجر قزوینی این بنا را احداث نمود. دراین رواق دو صفه ساخته شده که درآن آیاتی از قرآن مجید روی کاشی‌های رنگارنگ نوشته شده است. این رواق محل دفن مشاهیری، چون میرزا مهدی غروی اصفهانی و حاج ملاهاشم قزوینی است.

گذری بر تاریخچه ساخت مسجد گوهرشاد که یکی از باشکوه‌ترین بنا‌های مذهبی در جهان اسلام است.

نقش نام مبارک حضرت علی (ع) به خط کوفی بنایی، از تزئینات رایج در بنا‌های آیینی و یادمانی در ایران به شمار می‌آید. آقای دکتر غلامحسین معماریان در کتاب ارزشمند خود «نام علی (ع) در معماری اسلامی ایران با روش خط بنایی»، تصاویر نمونه‌های متعددی از نقوش تزئینی نام حضرت علی (ع) را گردآوری و منتشر کرده است.