روایتی از رادیو و شنیدنی های محرم
گذری به برنامه سازی‌های رادیو و نقش آن در ترویج فرهنگ عاشورایی در میان مردم
عباس طاهری-نویسنده و کارگردان نمایش‌های رادیویی | شهرآرانیوز؛ رادیو به دلیل نحوه انتقال و عرضه پیام و معنا که در آن از وضوح بالایی برخوردار است، رسانه‌ای گرم وگیرا به شمار می‌آید. ارتباط مستقیم و دوسویه‌ای که رادیو با مردم دارد، سبب شده است این رسانه را زبان مردم معرفی کنند؛ مردمی که شنونده آن هستند و درددل خود را از طریق امواجش به گوش دیگران می‌رسانند. رادیو به دلیل همین ویژگی، توانسته است پیام ها، حرف‌ها و مفاهیم خود را از طریق امواج به گوش مخاطب خود برساند، بنابراین رادیو باتوجه به ظرفیت گسترده خود در زمینه ساخت برنامه‌های متنوع و جذاب برای مخاطب، همیشه محل توجه مردم بوده است.
رادیو به استقبال محرم می‌رود
رادیو در برنامه سازی‌های دین، به خصوص درباره فرهنگ عاشورایی در ایام محرم، جایگاهی ویژه دارد و پرداختن به مقوله تعزیه در رادیو در جهت غنی بخشیدن به آن واقعه بزرگ و غم انگیز، یکی از اهداف بزرگ رسانه ملی است. رادیو هم مثل هر رسانه دیگری به استقبال محرم می‌رود و چه در حوزه برنامه سازی، چه در حوزه نمایش، هرساله فعال است و مخاطب خاص خود را دارد.
همه برنامه‌ها و برنامه سازی‌های محرم از چند ماه قبل کار خود را برای رسانه آغاز می‌کنند. درواقع پشت صحنه رادیو زودتر از همه وارد فضای محرم می‌شود تا بتواند در ایام محرم، برنامه‌های مناسبی را که درخور شنوندگان فهیم رادیوست، تولید کند.
برنامه سازی، براساس نیاز معنوی و مسائل روز جامعه
تولید و برنامه سازی رادیویی، با آغاز ماه محرم، حال وهوا و رنگ دیگری می‌گیرد. محتوا و حال وهوای محرم در برنامه‌های صبح و عصر، مستندات رادیویی، سخنرانی ها، گفتگو با شخصیت‌های آیینی درباره شور و شعور حسینی، پخش مرثیه خوانی، نوحه خوانی و حتی برنامه‌های مسابقه محور به گونه‌ای پیش می‌رود که اندیشه عاشورایی را به مخاطب منتقل کند. در این راستا، کارشناسان و برنامه سازان مختلف با نظارت مدیران مربوط در اتاق فکر، در جهت تقسیم بندی موضوعات و محور‌های محتوایی گام برمی دارند و خوراک آنتن با تاسی گرفتن از پیام‌های عاشورایی، جمع بندی و در قالب تولید برنامه‌های متنوع و متفاوت برای شنونده عرضه می‌شود.
برنامه سازان رادیو شعائر دینی و مذهبی را باتوجه به نیاز معنوی و مسائل روز جامعه رصد می‌کنند و در قالب برنامه‌های خود به مخاطب ارائه می‌دهند. این برنامه‌ها می‌تواند سیری در اشعار عاشورایی یا نغمه‌ها و نوحه‌ها در سوگ شهدای کربلا با مفاهیم دینی باشد.
نمایش‌های رادیویی؛ جذاب و تأثیرگذار
پرداختن به واقعه عاشورا در دسته بندی‌های مختلف و متفاوتی جای می‌گیرد. در این عرصه، علاوه بر برنامه سازی‌های مختلف باتوجه به تناسب روز‌های محرم، تولیدات رادیو نمایش نیز نقش بسزایی در جذب مخاطب دارد. اساس تعزیه که نمایشی آیینی است، همواره با رویکرد حماسی در بخش نمایش رادیویی هم می‌تواند جایگاه خوبی داشته باشد.
فرهنگ عاشورایی در نمایشنامه‌های تاریخی و حتی امروزی که به نوعی به موضوعات روز جامعه پیوند و گره می‌خورد، می‌تواند دست مایه‌ای برای نمایشنامه نویسان رادیو و برنامه سازان قرار بگیرد و با استفاده از موسیقی متناسب با محرم، افکت و توانمندی بازی بازیگران، تولید یک نمایش رادیویی در جهت ارتقا و غنی بخشیدن به موضوعات محتوایی گام بردارد، بنابراین رادیو در حوزه نمایش «تعزیه» که یکی از گونه‌های تأثیرگذار است، هرساله تولیدات انبوهی متناسب با ذائقه شنونده و غنی بخشیدن به فرهنگ عاشورایی دارد.
آیین‌های عزاداری در شهرستان‌ها
در برنامه سازی رادیو، گاهی برنامه‌هایی به شکل تلفیقی از آیین‌های عزاداری در شهرستان‌ها و حتی روستاها همراه با موسیقی و ترانه‌های محرمی محلی ساخته و پرداخته می‌شود که سبب آشنا شدن مردم با عزاداری‌های مختلف می‌شود. بی شک این گونه برنامه سازی‌ها با تحقیق و تفحص در فرهنگ عاشورایی شهرستان‌ها و روستاها، غنای بیشتری به محتوای این نوع تولیدات رادیویی می‌دهد. در این نوع برنامه سازی‌های رادیویی، از افراد همان منطقه بهره گرفته می‌شود که با لهجه و گویش خودشان، آداب و رسوم و فرهنگ خاصشان را در برپایی عزاداری‌ها به شنوندگان منتقل می‌کنند.
این نوع تولیدات، بیشتر در رادیوی شهر‌ها تولید می‌شود که وظیفه بومی سازی در رسالت کاری خود را دارند. در این گونه برنامه ها، معرفی تعزیه در اماکن قدیمی شهرستان‌ها همراه با گفتگو با تعزیه خوان ها، پژوهشگران، مدیران فرهنگی و کارشناسان مربوط و افرادی که با آیین‌ها آشنا هستند صورت می‌گیرد، بنابراین بیشترین اطلاعات در قالب گفتگو روایت می‌شود که البته درکنار همه این ها، پیامک‌های شنوندگان و تلفن‌های پرمهرشان، می‌تواند آیتم‌های دیگری در جهت کامل کردن یک برنامه تولیدی رادیویی باشد و خب در برنامه‌های زنده رادیویی هم که دقیقا نفس به نفس شنونده روی آنتن می‌رود، حال وهوا و رنگ زنده تری به مخاطب القا می‌کند.
نقش گزارشگران، خبرنگاران، گویندگان پخش و حتی واحد خبر در اینجا بسیار مهم و اساسی است. مغز متفکر هر برنامه رادیویی، تهیه کننده است که می‌تواند این ارتباط دوطرفه را باتوجه به مهارتی که دارد، با شنونده خود برقرار کند و میزان موفقیت یک برنامه با ارسال پیامک یا تلفن شنونده به همان برنامه، مشخص می‌شود.
پیونددهنده فرهنگ عاشورایی در میان فرهنگ‌ها و قومیت‌ها
از نکات مهم تیم برنامه سازان رادیو این است که در مناسبت‌های خاص به شهرستان‌ها می‌روند و با هماهنگی مسئولان مربوط، برنامه‌ها را از همان شهرستان به روی آنتن می‌فرستند که در برنامه‌های ویژه محرم، این یک امتیاز بزرگ برای رسانه ملی محسوب می‌شود. اینجاست که دقیقا نقش رادیو که صدای مردم است و قرار است از درون مردم، حرف مردم را به گوش مخاطبان برساند، روشن می‌شود، بنابراین در ایام محرم، ترویج فرهنگ عاشورا در بین قومیت‌ها و فرهنگ‌های مختلف، می‌تواند همان ارتباط دوسویه را ایجاد کند و به راحتی نقطه اتصال بین فرهنگ‌ها و قومیت‌ها باشد که همواره ارتباط بین چند استان نیز می‌تواند به پیوند‌ها گرمی خاصی بدهد و باعث پیوند فرهنگ عاشورایی در کل استان و حتی کشور شود.
در همین برنامه سازی‌های متفاوت و متنوع رادیویی است که بررسی ابعاد شخصیتی امام حسین (ع) و انتقال پیام عاشورا شکل می‌گیرد و اگر کسی شنونده دائمی و پروپاقرص رادیو باشد، متوجه خواهد شد رادیو چه وظیفه سنگینی را به دوش می‌کشد و در برنامه‌های بیست وچهارساعته رادیو در قالب‌های مختلف، ابعاد واقعه عاشورا به شکل شنیداری به تصویر کشیده می‌شود.
****
ازآنجاکه ادبیات عاشورایی از غنی‌ترین و حماسی‌ترین ذخایر فکری و شیعی است، رسالت رادیو در این راستا بسیار مهم و سخت است. اما باتوجه به درایت مسئولان و دغدغه برنامه سازان، همیشه با وجود تمام مشکلات، راه‌ها هموار شده و رادیو، این رسانه گرم مردمی، توانسته است این وظیفه خطیر خود را در جهت اغنای جامعه (به خصوص بررسی و توسعه فرهنگ عاشورایی) در مسیری رو به رشد انجام دهد.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
